Yay Nedir?
Gerildiği zaman enerji depo eden, kendi haline bırakıldığı zaman kendini germek için sarf edilen enerjiyi, aynı miktarda geri veren bir makine elemanıdır.
Bir Yaydan İstenen İlk Özellik Nedir?
Her şeyden önce yaylar, deformasyona uğradıklarında mekanik enerji biriktirmek için kullanılan elemanlardır.
Bu sebeple iyi bir yay önemli derecede deformasyona uğrayabilmeli ve herhangi bir boyutsal değişime uğramadan denge haline dönebilmelidir.
BASKI YAYLARI
Baskı yayları sıkıştırma yoluyla enerji depolama, yük (kuvvet) sağlama veya basınca yönelik kuvvetlere karşı koyma amacı ile kullanılır.
Basma Yaylar , metal veya metal alışımından yapılan ve üzerine yüklenen yükün etkisi yönünde esneyerek bu etkiyi karşılayan ve üzerindeki yük kaltığında depoladığı enerjinin etkisi ile ilk durumunu alan elemanlardır.
Genellikle yuvarlak kesitli telin, vida dişi helisi şeklinde ve silindir biçiminde sarılarak meydana getiren yaya, silindirik helisel yay denir. Silindrik helisel Basma yaylarda kuvvetler lineer olarak elde edilir. Lineer olmayan kuvvetler elde etmek için fıçı veya konik yaylar imal edilir. Basma yaylarında, ortalama yay çapının, tel çapına oranına, sarım oranı [ yay indeksi ] denir ve bu oranın 4 ile 11 arasında olması tercih edilmelidir. Yayın oturma yüzeyine dik durmasının istendiği durumlarda yayın kapalı uçları taşlanarak düzgün bir oturuma yüzeyi sağlanır.
KURMA YAYLARI
Kurma yayları kurma yönüne ve kurma kollarını tipine bağlı olarak nitelendirilirler. Birde kurmayı sağlayan sarım grup adedi yayların isimlerini değiştirmektedir. Örneklemek gerekirse double torsion ( çift sarımlı ) kurma yayı veya tekli kurma yayı. Kurma yayın kullanıldığı yerler çok fazladır. Literatür içerisinde Clutch olarakda adlandırılırlar. Kurma yaylarını kullanılma yöntemlerinin başında kurmayı sağlayan sarımın merkezlenmesi gelmektedir. Tabi bu merkezleme işlemi bir mil vasıtasıyla sağlanmakta ( kurma esnasında oluşan çap farklılığının dikkate alınması ) ve kurmanın eksende oluşmasını sağlamaktadır. Kurma yayı imalat ve tasarımında en çok dikkat edilmesi gereken husus kolların birbirine bağlı olarak açısal ifadesidir.
SEGMAN YAYLARI
Segman Yayları , yağda temperlenmiş alaşımlı yuvarlak telden silindirik helisel olarak sarılmıştır ve her iki ucunun bir parça ile birleştirilmesiyle dairesel şekli alır. Segman yayları çevresel olarak bir kuvvet yaratmak amacıyla tasarlanmışlardır. Kullanıldıkları yerde çevresel olarak baskı altına alınırlar ve yayın tüm çevresinde yay yüzeyine teğet olacak şekilde kuvvetler oluşur.
Segman yayları başları taşlanmış tek hatveli veya değişken hatveli, istendiği durumlardada yay yüzeyi taşlamalı olarak imal edilirler.
BAND YAY
Metal form yaylarda saç form özel bir yer tutmaktadır. Sebebi ise üretiminde genellikle kalıp ve aparatlar kullanılmasıdır. Bu nedenle yay üretim maliyetine kalıp ve özel aparatların maliyetleride eklenmelidir. Üretim adetleri ise yüksek olmalıdır. Ancak bu şekilde birim maliyetleri düşürülebilir. Kullanılacak kalıp ve aparatlar malzeme cinsine göre belirlenir. Siparişte ise teknik resim veya numune zorunludur. Gerektiğinde uygulama veya montaj yeri istenebilir. Kullanım yerleri ise çok geniş bir yelpaze içerebilir. Firmamız CK 45 (C45E) , CK 55 (C55S), CK 60 (C60S), CK 67 (C67S), CK 75 (C75S), 50CrV4 (51CrV4) kalite susuz çelik, CK 75 ( C75S) kalite sulu, 1.4310 Kalite ( X10CrNi18-8 yada X12CrNi177) 420 Kalite Paslanmaz Bant ve Fosfor Bronz malzemelerden bant yaylar üretebilmektedir.
FORMLU YAYLAR
Formlu Teller bir çok görevi yerine getirebilmeleri için çok çeşitli biçimde tasarlanırlar. Hedeflenen çalışmayı minimum deformasyonla yapabilmek amacı ile genellikle elektirikli cihaz ve parçalarda, makine donanımlarında, halka klips veya prim şeklinde tutucu ya da sabitleyici olarak kullanılırlar.
Keskin kavisli bükümler ve çok küçük çaplar bu tür yayların üretimini güçleştiren ve çalışma ömürlerini kısaltan başlıca unsurlardır. Bu tür yayların tasarımında çapların ve bükümlerin olabildiğince büyük tutulması çok yararlıdır.
İstenilen kalitede üretim yapılabilmesi için siparişlerde müşteri tarafından aranan tüm özelliklerin yay teknik resmi üzerinde açıkça belirtilmesi gereklidir.
Standarta uygunluğu belirlenmiş malzemeyle üretilen tel form yaylar gerekli ısıl işlemler ve yüzey işlemlerinden sonra, boyut ve form kontrolunden geçirilirler.